Cách đọc báo cáo tài chính cho người mới bắt đầu

Mỗi người sẽ có những phương pháp đọc báo cáo tài chính khác nhau. Nhưng nếu bạn là người sử dụng tài liệu này lần đầu, để hiểu được nội dung bên trong sẽ mất khá nhiều thời gian. Trong nội dưới đây, Kaike.vn xin chia sẻ cách đọc báo cáo tài chính doanh nghiệp hiệu quả.

Đọc thêm bài viết: Bộ báo cáo tài chính đầy đủ bao gồm những hồ sơ gì? 

I. Hiểu về doanh nghiệp

1. Mô hình kinh doanh và hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp

Nắm được một số thông tin về nguyên vật liệu (VNL):

• Cần hiểu được NVL đầu vào gồm những gì để tạo nên sản phẩm, dịch vụ.
• Thông tin nguồn cung ứng NVL.
• Công nợ với nhà cung cấp.
• Sau khi đã biết được thông tin về NVL thì khi có sự biến động của thị trường ảnh hưởng đến giá NVL đầu vào, thì có thể phân tích tầm ảnh hưởng đó lên quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Ví dụ:

Trong thời gian diễn ra xung đột vũ trang Nga-Ukraine, giá khi đốt tại thị trường châu Âu tăng, ảnh hưởng tới thị trường xăng dầu tại Việt Nam. Kéo theo biến động ở các lĩnh vực khác: Vận chuyển, Giao thông, Thực phẩm,…

Nắm được thông tin về sản phẩm, dịch vụ đầu ra:

• Sản phẩm, dịch vụ đầu ra được tiêu thụ ở thị trường nào? Nội địa hay xuất khẩu? Qua những kênh nào? Bán trực tiếp tại cửa hàng hay bán trực tuyến? …
• Chính sách bán hàng của doanh nghiệp ra sao? Các điều kiện thanh toán như thế nào? Từ đó đánh giá các khoản phải thu/phải trả xem doanh nghiệp liệu có bị chiếm dụng vốn?
• Nắm thông tin về giá bán ra trên thị trường.

=> Kết luận được những lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.

Ví dụ:

Sản phẩm rất khó thay thế, sản xuất với quy mô lớn và vốn lớn nên ít đối thủ cạnh tranh trong nước; Tự chủ về VNL=> Ít biết động về giá=> Dẫn đến lợi nhuận gộp ổn định.

2. Ban lãnh đạo doanh nghiệp

Tìm hiểu về ban lãnh đạo cũng giúp bạn có được đánh giá khách quan về doanh nghiệp đó. Lãnh đạo có luôn luôn đặt lợi ích cổ đông, đối tác và nhân viên để cùng nhau phát triển không? Hoặc có ý thức bảo vệ môi trường và các hoạt động cộng đồng hay không?…

3. Tầm nhìn chiến lược của doanh nghiệp

Đọc Báo cáo thường niên để nắm được kế hoạch và chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp trong những năm tiếp theo và nắm được thực tế thực thi của năm trước. Từ đó dự đoán được doanh nghiệp sẽ hoạt động như thế nào trong tương lai.

II. Xem ý kiến của kiểm toán

Số liệu trên báo cáo sẽ được kiểm toán viên đánh giá tính minh bạch. Kiểm toán viên sẽ thực hiện xác thực tính trung tính qua các cấp độ như sau:

Cách đọc báo cáo tài chính – Mức độ tin cậy của báo cáo tài chính

II. Đọc bảng cân đối kế toán

• Liệt kê những mục lớn trong Tài sản – Nguồn vốn.
• Tính toán tỷ trọng các khoản mục này trong Tài sản và Nguồn vốn, và sự thay đổi của các khoản mục tại thời điểm báo cáo.
• Chú ý những mục chiếm tỷ trọng lớn, hoặc có sự biến động lớn về mặt giá trị ở thời điểm báo cáo.

Đặc biệt, bất kỳ lĩnh vực nào thì cũng cần quan tâm tới tài khoản 131 và tài khoản 331:

•  Xác định xem công nợ phải thu của khách hàng và phải trả nhà cung cấp có khớp hay không.
•  Nếu tài khoản 131, 331 giảm so với cùng kỳ thì đánh giá là tốt.
•  Tài khoản 131 không được chiếm tỉ trọng quá cao trong phần tài sản
•  Tài khoản 331 không được chiếm tỉ trọng quá cao trong phần vốn chủ sở hữu.

Tham khảo thêm bài viết Các phương pháp phân tích bảng cân đối kế toán

IV. Đọc Báo Cáo Kết Quả Hoạt Động Kinh Doanh

Trước khi bắt đầu, bạn nên nhóm riêng doanh thu, chi phí để có thể theo dõi sự biến động dễ hơn:

B1: Tách riêng doanh thu và chi phí.

B2: Tính toán tỷ trọng của từng doanh thu trong Tổng doanh thu, tỷ trọng từng chi phí trong Tổng chi phí, và sự thay đổi của chúng so với cùng kỳ.

B3: Quan sát sự thay đổi.

Cần xác định nhanh các con số có phù hợp và chính xác không. Công thức chung ở phần này là: Lợi nhuận = Doanh thu – Chi phí

• Doanh thu thuần = Doanh thu – Các khoản giảm trừ – Thuế TTĐB, thuế xuất khẩu,…
• Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn hàng bán
• KQHĐKD= Lợi nhuận gộp + DTTC – chi phí tài chính – chi phí quản lý doanh nghiệp.

Quan tâm tới chỉ số:

Biên lợi nhuận gộp = Lợi nhuận gộp / Doanh thu thuần

• Chỉ số này cho biết tỷ suất lợi nhuận thu được từ bán hàng và CCDV của doanh nghiệp là bao nhiêu?
• Nếu hệ số này được duy trì ổn định, ở mức cao trong dài hạn => Doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh khá rõ nét.

Tham khảo thêm bài viết: Phân tích chỉ số biên lợi nhuận gộp 

Bởi vậy đọc báo cáo tài chính doanh nghiệp phần này bạn cần quan tâm tới phần doanh thu, lợi nhuận, doanh thu thuần, giá vốn hàng bán và lợi nhuận sau thuế. Và từ các yếu tố này cùng với số liệu năm trước (trong vòng 3-5 năm) để so sánh và đánh giá được sự phát triển của doanh nghiệp.

V. Đọc Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là một bản báo cáo tổng hợp tình hình thu, chi tiền tệ của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định.

Tiền tồn đầu kỳ + Tiền thu trong kỳ – Tiền chi trong kỳ = Tiền tồn cuối kỳ

Có 3 hoạt động chính được ghi trong Báo cáo lưu chuyển tiền tệ:

• Hoạt động kinh doanh.
• Hoạt động đầu tư.
• Hoạt động tài chính.

Bạn hãy chú ý khoản mục chiếm tỷ trọng lớn là “Khấu hao TSCĐ…”. Khoản mục này thể hiện doanh nghiệp mất bao nhiêu tiền để duy trì hoạt động hàng năm.

Một trong những dấu hiệu nữa thể hiện tình hình tài chính lành mạnh của doanh nghiệp chính là: dòng tiền trả cổ tức đều đặn trong dài hạn.

Ngoại trừ những doanh nghiệp đang trong thời kỳ tăng trưởng nhanh có thể không trả cổ tức. Còn trong các trường hợp khác, việc kinh doanh có lãi cần đi kèm với một chính sách chi trả cổ tức bằng tiền cho cổ đông.

Việc doanh nghiệp chi trả cổ tức bằng tiền ổn định, đều đặn hàng năm là dấu hiệu quan trọng để chứng tỏ sự lành mạnh về dòng tiền và lợi nhuận mà doanh nghiệp công bố là chính xác.

Tham khảo thêm bài viết: Mẫu báo cáo lưu chuyển tiền tệ 

VI. Đọc hiểu Thuyết minh báo cáo tài chính

Thuyết minh báo cáo cung cấp cho thông tin chi tiết các thông tin số liệu đã trình bày ở báo cáo bên trên và các thông tin cần thiết khác theo chuẩn mực kế toán cụ thể.

Để đọc được thuyết minh Báo cáo tài chính bạn cần nắm vững chính sách kế toán của nhà nước. Việc này giúp bạn nhận diện được cách ghi nhận từng khoản mục trong Bảng cân đối kế toán. Nắm được khoản mục nào chiếm trọng yếu.

Ví dụ:

Doanh nghiệp kinh doanh bất động sản khu công nghiệp thì khoản mục Doanh thu chưa thực hiện dài hạn là quan trọng là khoản tiền nhận trước tiền cho thuê đất nhiều năm.

Doanh nghiệp kinh doanh bất động sản dự án thì tài khoản 154 chính là những dự án đang xây dựng cơ bản dở dang…

VII. Lưu ý khi đọc báo cáo tài chính

Bạn không nên đọc các loại báo cáo trên một các độc lập, hãy nghiên cứu song song các tài liệu này. Đọc những khoản mục trọng yếu – là dữ liệu cốt lõi liên quan trực tiếp đến lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp.

Tập trung đọc khoản mục có con số lớn. Đặc biệt là những khoản mục có con số lớn bất thường không phải dữ liệu cốt lõi. Đặt sự phù hợp giữa số liệu với lĩnh vực kinh doanh lên hàng đầu để phân tích.

Ví dụ: Khoản mục trả trước cho người bán; phải thu khác, tiền mặt tăng rất nhiều lần so với năm trước; dự phòng phải thu hàng tồn kho, dự phòng phải thu khách hàng…

Sau khi đọc qua báo cáo thì kết nối lại số liệu giữa các báo cáo với nhau:

• Xem nguồn lực tài chính của doanh nghiệp có tốt không. Ví dụ khả năng thanh toán, Cơ cấu nợ vay ròng/Vốn chủ sở hữu có hợp lý không? Tỷ lệ chiếm dụng vốn/Bị chiếm dụng vốn có cao hơn so với ngành hay không? Doanh nghiệp có trả cổ tức đều đặn?
• Doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả không. Ví dụ tốc độ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận gộp và lợi nhuận ròng cò đều đặn hàng năm không? Khả năng sinh lời ROE ra sao?

=> Doanh nghiệp có tiềm năng tăng trưởng trong tương lai hay không?

Tóm lại,

Để nắm bắt được toàn diện thông tin trên báo cáo tài chính, người đọc cần có thời gian để nghiên cứu. Có rất nhiều phương pháp để tính toán các chỉ tiêu và phân tích các số liệu trên bộ hồ sơ này. Trên đây là nội dung chia sẻ cách đọc báo cáo tài chính cho người mới bắt đầu. Hi vọng sẽ mang lại những kiến thức hữu ích cho bạn đọc!