Báo cáo tài chính bao gồm các bảng biểu, dữ liệu được sử dụng để mô tả về tình hình kinh doanh hay tài chính của doanh nghiệp. Báo cáo cho thấy tình hình tài sản, vốn chủ sở hữu và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong từng giai đoạn. Việc lập báo cáo tài chính đòi hỏi kế toán tính cẩn thận, đáp ứng các nguyên tắc cơ bản của kế toán.

1. Báo cáo tài chính gồm những hồ sơ gì?

Báo cáo tài chính năm bao gồm những hồ sơ sau:

Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ – Theo Thông tư 133, báo cáo tài chính gồm:

• Báo cáo tình hình tài chính;
• Báo cáo kết quả kinh doanh;
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ;
• Bảng cân đối tài khoản;
• Thuyết minh báo cáo tài chính.

Đối với doanh nghiệp lớn – Theo Thông tư 200, báo cáo tài chính gồm:

• Bảng cân đối kế toán;
• Báo cáo kết quả kinh doanh;
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ;
• Thuyết minh báo cáo tài chính.

Các bước lập BCTC Kế toán cần nhớ

2. Hướng dẫn lập báo cáo tài chính

Bước 1: Sắp xếp chứng từ kế toán

Để thực hiện nghiệp vụ ghi sổ sách theo trình tự thời gian, kế toán bắt buộc phải tìm kiếm và sắp xếp đầy đủ các hóa đơn, chứng từ kế toán theo thứ tự.

Không có quy định bắt buộc về cách sắp xếp chứng từ kế toán. Mỗi đơn vị tùy theo tình hình cụ thể sẽ lựa chọn những cách sắp xếp sao cho: dễ bảo quản, dễ tìm kiếm để phục vụ cho công tác quản lý nội bộ cũng như giải trình với các cơ quan chức năng. Thông thường, các chứng từ nên được lưu trữ theo tháng hoặc quý để dễ kiểm soát.

Tham khảo thêm bài viết: Cách sắp xếp và lưu trữ chứng từ kế toán khoa học

Bước 2: Hạch toán các nghiệp vụ kinh tế

Từ bộ chứng từ được tổng hợp ở bước 1, kế toán viên sẽ ghi chép những nghiệp vụ phát sinh.

• Nhập phiếu nhập
• Phiếu xuất
• Phiếu thu
• Phiếu chi,…

Kế toán cần kiểm tra và hoàn thiện các chứng từ nhằm đảm bảo tính hợp lý, hợp lệ và hợp pháp theo đúng quy định pháp luật về kế toán và thuế.

Bước 3: Phân bổ, Khấu hao và Chi phí trả trước

Kế toán cần phân bổ các nghiệp vụ phát sinh theo thời hạn như:

• Phân bổ chi phí trả trước
• Phân bổ khấu hao tài sản cố định
• Phân bổ công cụ dụng cụ

Đồng thời kế toán cần cập nhật thông tin chung, giá trị và thời gian phân bổ của các Tài sản cố định và các khoản chi phí trả trước vào phần hành tương ứng. Lập bảng Excel theo dõi song song trích khấu hao, phân bổ chi phí trả trước.

Bước 4: Hạch toán các khoản ước tính, điều chỉnh

Cuối năm, các bạn cần rà soát để điều chỉnh hoặc hạch toán bổ sung vào phần mềm kế toán:

• Bút toán đánh giá chênh lệch tỷ giá cuối kỳ
• Các khoản dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng giảm giá hàng tồn kho, dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh….
• Các khoản chi phí của năm cần trích trước: Lương tháng 13, thưởng tết âm lịch, chi phí kiểm toán, chi phí mang tính chất thường xuyên tiền thuê nhà, điện, nước, nguyên vật liệu,…
• Bổ sung doanh thu chưa thực hiện chuyển sang thực hiện với các chương trình tri ân khuyến mại khách hàng…
• Các bút toán phân loại lại khoản đầu tư, tiền gửi thấu chi, phân loại lại công nợ ngắn hạn dài hạn, các khoản vay ngắn hạn dài hạn, …
• Các bút toán điều chỉnh sai sót (nếu có)
• …

Bước 5: Kiểm tra tổng hợp theo từng nhóm tài khoản

Kiểm tra hàng tồn kho:

Nếu hàng tồn kho bị âm => Cần tìm hiểu nguyên nhân và có phương án khắc phục.

Kiểm tra công nợ phải thu, trả:

Cần đối chiếu bằng biên bản công nợ cuối năm. Tiếp đó, kiểm tra các phát sinh bên có, bên nợ để phản ánh đúng nghiệp vụ. Tính toán được rủi ro công nợ/thuế.

Kiểm tra các khoản đầu tư:

Kiểm tra hồ sơ đầu tư, phân tích bản chất và tính chính xác của phương pháp hạch toán. Việc này nhằm mục địch đối chứng để chắc chắn việc ghi nhận đầu tư đã chính xác.

Tài liệu để đối chiếu là các biên bản họp, các tài liệu, báo cáo tài chính bên nhận đầu tư cung cấp.

Kiểm tra các khoản chi phí trả trước:

Kiểm tra xem các khoản này đã được điều chỉnh lại theo Hệ thống kế toán ban hành theo thông tư 133 hay chưa (trong trường hợp năm 2016 đã sử dụng QĐ48). Sau đó rà soát lại giá trị, thời gian phân bổ, yêu cầu theo dõi chi tiết từng khoản. Đồng thời phản ánh đúng chi phí phân bổ theo nguyên tắc phù hợp.

Kiểm tra tài sản cố định:

Tính toán nguyên giá, thời gian sử dụng, nguyên tắc ghi nhận và phân bổ khấu hao. Đặc biệt lưu lý trường hợp nguyên tắc khấu trừ thuế GTGT và chi phí không được trừ khi tính thuế TNDN đối với ô tô chở người từ 9 chỗ ngồi trở xuống.

Kiểm tra doanh thu:

Xem lại doanh thu từng sản phẩm đã phản ánh theo giá thị trường chưa, biến động của giá bán, nguyên nhân biến động.

Kiểm tra doanh thu và giá vốn:

Kiểm tra doanh thu từng sản phẩm đã phản ánh theo giá trị thị trường chưa, biến động của giá bán và nguyên nhân biến động. Kiểm tra giá vốn từng mã hàng, từng hợp đồng đã được phản ánh chính xác chưa. Lãi gộp đã được tính chính xác chưa.

Kiểm tra chi phí quản lý:

Hồ sơ, tỷ lệ chi phí trên doanh thu đã nằm trong mức chấp nhận và hợp lý chưa? Các tài khoản phản ánh đúng chưa? Việc ghi nhận có phù hợp với nguyên tắc kế toán không?

Cuối cùng kiểm tra các bút toán điều chỉnh sai sót, bút toán điều chỉnh đầu năm, bút toán điều chỉnh khi thay đổi chế độ kế toán.

Bước 6: Thực hiện bút toán tổng hợp và kết chuyển

Kế toán tiến hành kết chuyển doanh thu, chi phí, lãi lỗ trong kỳ kinh doanh.

Luôn đảm bảo các tài khoản đầu 5 đến đầu 9 không có số dư cuối kỳ.

Tham khảo thêm bài viết: Hướng dẫn cách ghi nợ có trong kế toán doanh nghiệp

Bước 7: Lập báo cáo tài chính

• Lập báo cáo tài chính theo chế độ kế toán hiện hành.
• Lập báo cáo quyết toán thuế TNDN và TNCN.
• Xuất ra excel BCTC để lưu trữ, kết xuất file XML để nộp cơ quan thuế theo quy định.

Trên đây là phần hướng dẫn lập báo cáo tài chính cho doanh nghiệp. Khi sử dụng phần mềm kế toán Kaike, bộ báo cáo tài chính được hệ thống cung cấp và tự động cập nhật số liệu. Kế toán được giảm bớt gánh nặng mỗi mùa báo cáo thuế hay thực hiện báo cáo tài chính của doanh nghiệp.